दिवाळी वर निबंध | Diwali Essay In Marathi
दिवाळीचे महत्त्व (Diwali Ka Mahtva)
दीपावली हा प्रकाशाचा सण आहे, जो माणसाच्या आयुष्यात सुख-दु:ख नेहमीच येतात पण टिकत नाहीत, ही शिकवण देतो, त्यामुळे माणसाने काळाच्या दिशेने वाटचाल करत राहावे. दु:खाने तुटून जाऊ नये, सुखाचा अभिमान बाळगू नये. हेच दिवाळीचे महत्त्व पौराणिक कथांमध्ये दडलेले आहे, देवाचे रूप असूनही राम, लक्ष्मण आणि सीता यांना जीवनात कसे दुःख भोगावे लागले कारण त्याचा मुख्य उद्देश जीवनातील कर्मांचा संदेश लोककल्याणाचाही होता. रावण म्हणून. शहाण्या पण अहंकारी लोकांना वाचवण्यासाठी. या सणामागे वर्णिलेले रामाचे चरित्र हे मानवी जीवनाचा आधार आहे आणि रावणाचे चरित्रही माणसाला शिकवते की कोणी कितीही जाणकार असला तरी तो अभिमानाच्या पलंगावर झोपला तर त्याचा अंत निश्चित आहे. अशाप्रकारे हा दिव्यांचा उत्सव माणसाला अंधारातून प्रकाशाकडे जाण्याचे संकेत देतो.
दिवाळीत लक्ष्मीची पूजा का केली जाते
पौराणिक कथेनुसार, राक्षस राजा बळीने आपल्या शौर्याच्या बळावर लक्ष्मी आणि इतर अनेक देवींना ओलिस केले होते. बरेच दिवस ते सर्व राजा बळीच्या बंधक होते, त्यानंतर या कार्तिक महिन्याच्या अमावास्येला भगवान विष्णूंनी सर्व देवता आणि लक्ष्मीजींना मुक्त केले. तिथून निघून गेल्यावर सर्व देवता आणि लक्ष्मीजी क्षीरसागरात पोहोचले आणि गाढ झोपेत झोपी गेले. म्हणूनच पुराणात असे म्हटले आहे की दिवाळीच्या सणात घरांमध्ये स्वच्छता असावी, जेणेकरून त्या दिवशी देवी लक्ष्मी क्षीरसागरात न जाता भक्तांच्या घरी झोपते. जिथे देव राहतो तिथे गरिबी नसते आणि तिथेच संपत्ती येते आणि आजच्या काळात सुखाचे दुसरे नाव श्रीमंती आहे.
या संदर्भात आणखी एक कथा सांगितली जाते
राजा बळीने तिन्ही लोकांवर प्रभुत्व मिळवण्यासाठी अश्वमेध यज्ञ करण्याचे ठरवले, त्यामुळे सर्व देवता भगवान विष्णूकडे मदतीसाठी गेले. त्यानंतर भगवान विष्णू वामन अवतार घेऊन भिक्षेच्या इच्छेने राजा बळीकडे पोहोचले. राजा बळी म्हणाला, तुला जे पाहिजे ते मी तुला देईन. वामन देव म्हणाले मला तीन पायऱ्या जमीन हवी आहे. राजा बालीने दान केले. वामनदेवतेने आपले महाकाय रूप धारण करून एका पायरीत पृथ्वी, दुसऱ्या पायरीवर स्वर्ग मोजला आणि तिसरी पायरी कुठे ठेवायची असा प्रश्न विचारला. तेव्हा बळी म्हणाला, तुझे तिसरे पाऊल माझ्या मस्तकावर ठेव. राजा बळीचे दान पाहून भगवान प्रसन्न झाले आणि त्याला वरदान मागायला सांगितले. तेव्हा राजा बळीने सांगितले की पुढील तीन दिवस आपल्याला तिन्ही लोकांमध्ये आपले वर्चस्व हवे आहे आणि या तीन दिवसांमध्ये सर्वत्र उत्सव व्हावेत आणि माता लक्ष्मीची पूजा करावी आणि हे तीन दिवस माता लक्ष्मी आपल्या भक्तांच्या घरी वास करते.
अशा प्रकारे त्या दिवसापासून आपण दरवर्षी दीपावलीचा हा सण साजरा करतो, म्हणून पुराणात लक्ष्मी देवीच्या पूजेचे महत्त्व आढळते.
दिवाळीला प्रकाशाचा सण का म्हणतात?
माता कैकयी यांच्या जिद्दीमुळे भगवान राम, देवी सीता आणि भाऊ लक्ष्मण यांना चौदा वर्षे वनवास भोगावा लागला. त्या काळात लंकेचा पती रावणाने देवी सीतेचे अपहरण केले. तो त्याच्या अशोक वाटिकेत बांधला गेला. प्रभू रामाचे रावणाशी युद्ध झाले. देवी सीतेला आदराने अयोध्येला परत नेले. अशा रीतीने चौदा वर्षांच्या वनवासात अनेक संकटांचा सामना करून जेव्हा ते आपल्या नगरी अयोध्येला पोहोचले. त्या दिवशी काळ्या अमावस्येची रात्र होती. तो अंधार दूर करण्यासाठी सर्वांनी दिवा लावून आपला राजा राम, राणी सीता आणि लक्ष्मण यांचे स्वागत केले. म्हणून याला प्रकाशाचा सण म्हणतात.
मानवी जीवनात अनेक संकटे, दु:ख येतात, त्यातून त्याला कर्तव्याच्या मार्गावर पुढे जावे लागते. दीपावलीचा हा सण जीवनात सुख-दु:खाने वेढलेले असते, पण या दोन्ही गोष्टी आयुष्यभर घडत नाहीत, तर येत राहतात, याचा संदेश देतो, त्यामुळे माणसाने ते ठामपणे स्वीकारून पुढे जात राहावे.
दिवाळी कधी साजरी केली जाते?
आश्विन महिन्यातील अमावास्येला दिवाळी साजरी केली जाते. हा पाच दिवसांचा सण आहे. हिंदू सणांमध्ये दिवाळीला सर्वात जास्त महत्त्व आहे.
Also rea:-
