राष्ट्रीय गणित दिवस National Mathematics Day
National Mathematics Day भारतात राष्ट्रीय गणित दिवस दरवर्षी 22 डिसेंबर रोजी साजरा केला जातो. प्रसिद्ध गणितज्ञ श्रीनिवास रामानुजन यांच्या वाढदिवसानिमित्त हा साजरा केला जातो. ते जगप्रसिद्ध गणितज्ञ होते ज्यांनी गणिताच्या विविध क्षेत्रात आणि शाखांमध्ये उल्लेखनीय योगदान दिले.
राष्ट्रीय गणित दिवस २०२१ National Mathematics Day 2021 In Marathi
राष्ट्रीय गणित दिवस 2021 बुधवार, 22 डिसेंबर रोजी देशभरात साजरा केला जाणार आहे.
केंद्रीय मनुष्यबळ विकास मंत्री प्रकाश जावडेकर यांनी अभिनंदन केले
राष्ट्रीय गणित दिनानिमित्त अनेक ज्येष्ठ नेते आणि मंत्र्यांनी देशातील जनतेला राष्ट्रीय गणित दिनाच्या शुभेच्छा देताना महान गणितज्ञ श्रीनिवास रामानुजन यांना त्यांच्या जयंतीनिमित्त आदरांजली वाहिली, यावेळी केंद्रीय मनुष्यबळ विकास मंत्री प्रकाश जावडेकर आणि वाणिज्य आणि उद्योगमंत्री सुरेश प्रभू यांनी ट्विट करून लोकांना या खास दिवसाच्या शुभेच्छा दिल्या आहेत.
राष्ट्रीय गणित दिनाचा इतिहास History of National Mathematics Day In Marathi
महान श्रीनिवास रामानुजन यांचा जन्म 22 डिसेंबर रोजी तामिळनाडूमधील सध्याच्या इरोड शहरात झाला. त्यांनी गणिताचा अवचेतनपणे अभ्यास केला आणि सुरुवातीपासूनच त्यांचे संशोधन विकसित करण्यास सुरुवात केली. श्रीनिवास हे स्वतः शिकलेले होते आणि ते स्वतः शिकलेले होते. त्यांनी गणिताचे कोणतेही प्रशिक्षण घेतले नव्हते. 10 वर्षांचा असताना त्याने पहिल्यांदा औपचारिक आणि नियमितपणे गणिताचा प्रश्न सोडवला. शाळेत असताना त्यांना अनेक गुणवत्ता प्रमाणपत्रे आणि शैक्षणिक पुरस्कार मिळाले.
रामानुजन यांनी गणितीय विश्लेषण, संख्या सिद्धांत, अनंत मालिका आणि निरंतर अपूर्णांक यामध्ये खूप योगदान दिले आहे. 1913 मध्ये, श्रीनिवास रामानुजन यांनी त्यांचे गणितातील ज्ञान आणि रुची वाढवण्यासाठी युरोपियन गणितज्ञांशी संपर्क साधला. गणितावर वादविवाद आणि चर्चा करण्यासाठी आयोजित केलेल्या विविध सोसायट्यांमध्येही त्यांची निवड झाली. त्यांनी जगप्रसिद्ध गणितज्ञ जी. एच. हार्डी यांच्याशी पत्रांची देवाणघेवाण सुरू केली आणि शेवटी 1914 मध्ये ते इंग्लंडला गेले. त्यांनी केंब्रिजमध्ये सुमारे 5 वर्षे घालवली आणि त्यांच्या वास्तव्यात त्यांनी गणिताशी संबंधित अनेक पेपर्स लिहिले.
श्रीनिवास रामानुजन यांची जयंती 2012 मध्ये भारताचे तत्कालीन पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग यांनी गणितातील त्यांच्या अविस्मरणीय आणि महान योगदानासाठी राष्ट्रीय गणित दिवस म्हणून घोषित केली होती. 2012 हे वर्ष प्रथमच देशभरात राष्ट्रीय गणित वर्ष म्हणून साजरे करण्यात आले.
राष्ट्रीय गणित दिवस का साजरा केला जातो? Why is National Mathematics Day celebrated In Marathi
भारतातील महान गणितज्ञांना श्रद्धांजली अर्पण करण्यासाठी राष्ट्रीय गणित दिवस साजरा केला जातो. भारताचे माजी पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग यांनी जागतिक कीर्तीच्या गणितज्ञांच्या महान योगदानाबद्दल चर्चा केली आणि राष्ट्रीय गणित दिनाचे आयोजन करून त्यांचा वारसा पुढे नेण्याच्या गरजेवर भर दिला. ब्रह्मगुप्त, आर्यभट्ट आणि श्रीनिवास रामानुजन यांसारख्या महान भारतीय गणितज्ञांनी भारतातील गणिताची विविध सूत्रे, प्रमेये आणि सिद्धांत विकसित करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली, अशा प्रकारे राष्ट्रीय गणित दिन साजरा करून भारतीय गणिताची गौरवशाली परंपरा प्रोत्साहन आणि पुढे नेणे हे महत्त्वाचे आहे. .
पंतप्रधानांनी अलगप्पा विद्यापीठात रामानुजन यांच्या नावाच्या उच्च गणित केंद्राचे उद्घाटन केले. अर्थशास्त्र, विज्ञान आणि इतर विषयांच्या अभ्यासात गणिताची तत्त्वे मोठ्या प्रमाणावर वापरली जातात, असेही ते म्हणाले.
आपल्या देशात गणितज्ञांची कमतरता नाही आणि गणिताच्या संशोधनाला आणि अभ्यासाला भारतात शैक्षणिक शिस्त म्हणून प्रोत्साहन देणे आणि ते अधिक शक्य करणे हे गणित समाजाचे कर्तव्य आहे, असेही डॉ. सिंग यांनी मान्य केले.
डॉ.सिंग यांनी थोर श्रीनिवास रामानुजन यांना आदरांजली वाहिली आणि ते म्हणाले की, ते तमिळनाडू आणि भारताचे महान सुपुत्र आहेत ज्यांनी जगभरातील गणिताच्या क्षेत्रात अतुलनीय योगदान दिले आहे. गणितातील त्यांच्या अविस्मरणीय योगदानाचे स्मरण आणि सन्मान करण्यासाठी, भारत सरकारने दरवर्षी रामानुजन यांचा जन्मदिवस राष्ट्रीय गणित दिवस म्हणून साजरा करण्याचा निर्णय घेऊन याची घोषणा केली. 2012 हे वर्ष राष्ट्रीय गणित वर्ष म्हणून घोषित करण्यात आले.
तामिळनाडूचे राज्यपाल के रोसैया यांनी कबूल केले की कठोर परिश्रम, उत्साह आणि चिकाटीने श्रीनिवास रामानुजन एक महान गणितज्ञ बनले. विद्यार्थ्यांना गणितात संशोधन आणि विकास करण्यास प्रोत्साहित करण्यासाठी विद्यापीठांना देखील प्रोत्साहन दिले जाते. राष्ट्रीय गणित दिन साजरा करून संशोधन आणि विकासासाठी एक व्यासपीठ तयार केले जाऊ शकते. हे व्यासपीठ विद्यार्थी आणि संशोधकांना गणित आणि विज्ञानाच्या मूळ संस्थापकांनी प्रस्थापित केलेल्या विकासाचा दीर्घकालीन वारसा पुढे चालू ठेवण्यास मदत करेल.
राष्ट्रीय गणित दिवस कसा साजरा केला जातो? How is National Mathematics Day celebrated in Marathi
भारतातील विविध शाळा, महाविद्यालये, विद्यापीठे आणि शैक्षणिक संस्थांमध्ये राष्ट्रीय गणित दिवस संपूर्ण भारतात साजरा केला जातो.
माजी पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग यांनी श्रीनिवास रामानुजन यांच्या 125 व्या वाढदिवसानिमित्त 22 डिसेंबर रोजी राष्ट्रीय गणित दिवस साजरा करण्याची घोषणा केली.
इंटरनॅशनल सोसायटी युनेस्को (युनायटेड नेशन्स एज्युकेशनल, सायंटिफिक अँड कल्चरल ऑर्गनायझेशन) आणि भारताने गणित शिकण्याचा आणि समजून घेण्याचा आनंद पसरवण्यासाठी एकत्र काम करण्याचे मान्य केले आहे. विद्यार्थ्यांना गणिताचे शिक्षण देण्यासाठी आणि जगभरातील विद्यार्थ्यांना आणि विद्यार्थ्यांना त्याच्या ज्ञानाची ओळख करून देण्यासाठी त्यांनी विविध पावले उचलली आहेत.
NASI (नॅशनल अॅकॅडमी ऑफ सायन्सेस इंडिया) ही अलाहाबाद येथे असलेली सर्वात जुनी विज्ञान अकादमी आहे. राष्ट्रीय गणित दिन साजरा करण्यासाठी, NASI ने ‘द इमर्जिंग डेव्हलपमेंट्स ऑफ रामानुजन’स मॅथेमॅटिक्स अँड अॅप्लिकेशन्स इन द फील्ड ऑफ क्यू-हायपर जॉमेट्री सिरीज’ या शीर्षकाची 3 दिवसीय कार्यशाळा आयोजित केली होती. या कार्यशाळेत देशभरातील प्रसिद्ध व्याख्याते आणि गणित क्षेत्रातील तज्ज्ञ सहभागी झाले होते. श्रीनिवास रामानुजन यांनी गणिताच्या क्षेत्रात देश आणि जगासाठी दिलेल्या महान योगदानाबद्दल वक्त्यांनी सांगितले. या परिषदेत रामानुजन यांच्या क्रिप्टोग्राफी क्षेत्रातील कार्य आणि अनेक प्रमेये निर्माण करणाऱ्यांचेही कौतुक करण्यात आले.
भारतातील सर्व राज्यांनी वेगवेगळ्या प्रकारे राष्ट्रीय गणित दिन साजरा केला आहे. शाळा, महाविद्यालय आणि विद्यापीठ स्तरावर विविध स्पर्धा आणि गणितीय प्रश्नमंजुषा आयोजित केल्या जातात. या दिवशी आयोजित कार्यक्रमात संपूर्ण भारतातील गणितातील प्रतिभावंत आणि विद्यार्थी सहभागी होतात. जळगाव येथील स्कूल ऑफ नॉर्थ महाराष्ट्र युनिव्हर्सिटी (NMU) ने 2015 मध्ये राष्ट्रीय गणित दिन मोठ्या उत्साहात साजरा केला. विविध प्रकारच्या वस्तुनिष्ठ चाचणी स्पर्धा, प्रश्नमंजुषा स्पर्धा, पोस्टर प्रेझेंटेशन स्पर्धा आयोजित करण्यात आल्या होत्या. ‘भारतीय गणित’, ‘जीवनासाठी गणित’ आणि ‘गणिताचे उपयोजन’ या स्पर्धेच्या विषय होत्या. थीम आणि स्पर्धा ही मुळात गणिताच्या क्षेत्रातील होतकरू विद्यार्थ्यांचे ज्ञान विकसित करण्यासाठी आहे.
जळगाव येथे 2015 महोत्सवात “गणिताची ऐतिहासिक प्रगती” या विषयावर कार्यशाळाही आयोजित करण्यात आली होती. हे गणिताच्या संशोधन विभागातील महाविद्यालयीन शिक्षक आणि विद्यार्थ्यांसाठी डिझाइन केले होते. महाविद्यालयातील तरुण शिक्षक आणि संशोधकांना एक समान व्यासपीठ देण्याचा या कार्यशाळेचा प्रयत्न होता. राष्ट्रीय गणित दिन साजरा करताना गणिताशी संबंधित संशोधनाचा प्रचार आणि विकास आणि गणिताच्या विविध क्षेत्रांमध्ये अस्तित्वात असलेल्या शक्यतांवर अधिक भर दिला जातो.
राष्ट्रीय गणित दिवस साजरा करण्यासाठी आणखी काही टिप
भारतातील महान गणितज्ञांमध्ये ब्रह्मगुप्त, आर्यभट्ट आणि श्रीनिवास रामानुजन यांचा समावेश होतो. या दिग्गजांनी केवळ भारतीय गणिताचा चेहराच बदलला नाही तर जगभरात त्यांना प्रचंड लोकप्रियताही मिळाली आहे.
भारतातील प्रत्येक राज्याने या गणितज्ञांनी केलेले महान योगदान ओळखले पाहिजे आणि राष्ट्रीय गणित दिन मोठ्या उत्साहाने आणि उत्साहाने साजरा केला पाहिजे. राज्यस्तरावर शाळा, महाविद्यालये आणि विद्यापीठांनी उत्सव, स्पर्धा आणि इतर सांस्कृतिक कार्यक्रम साजरे करण्यासाठी आयोजित केले पाहिजेत. यामुळे विद्यार्थ्यांमध्ये स्पर्धात्मकता तर निर्माण होईलच शिवाय त्यांच्या ज्ञानातही भर पडेल.
अभियांत्रिकी महाविद्यालये आणि तांत्रिक संस्थांनी देखील राष्ट्रीय गणित दिन साजरा केला पाहिजे आणि देशभरातील संशोधक आणि विकासकांना व्याख्याने देण्यासाठी आणि त्यांचे ज्ञान आणि अनुभव सामायिक करण्यासाठी आमंत्रित केले पाहिजे. त्यामुळे नवोदित अभियांत्रिकी विद्यार्थ्यांना प्रेरणा मिळेल. हे गणिताच्या क्षेत्रातील समस्यांना एकत्रितपणे सामोरे जाण्यासाठी एक समान व्यासपीठ देखील प्रदान करेल.
श्रीनिवास रामानुजन बद्दल About Srinivas Ramanujan In Marathi
श्रीनिवास रामानुजन हे महान भारतीय गणितज्ञांपैकी एक आहेत ज्यांच्या प्रयत्नांनी आणि योगदानामुळे गणिताला नवा अर्थ प्राप्त झाला आहे. त्यांचा जन्म 22 डिसेंबर 1887 रोजी इरोड, तामिळनाडू, भारत येथे झाला. त्याच्या संख्येच्या सिद्धांतामध्ये विभाजनाच्या कार्यांच्या गुणधर्मांचे क्रांतिकारक निष्कर्ष आहेत.
जेव्हा तो केवळ 15 वर्षांचा होता, तेव्हा त्याला 1886 मध्ये जॉर्ज शूब्रिज कॅर यांनी लिहिलेल्या शुद्ध आणि उपयोजित गणिताच्या प्राधान्यक्रमाची एक प्रत सापडली. हे पुस्तक महत्त्वाचे आहे कारण ते महान गणितज्ञ श्रीनिवास रामानुजन यांच्यासाठी माहितीचा मुख्य स्त्रोत होता. रामानुजन यांच्या प्रतिभेला आणि बुद्धिमत्तेला वाव देण्यात हे पुस्तक महत्त्वाचे कारण होते, असेही म्हटले आहे. त्याने पुस्तकातील प्रत्येक धडा आणि मजकूर तपशीलवार आणि त्याचे पालन केले.
कॅरच्या पुस्तकातील परिणाम आणि तपशीलांची पडताळणी केल्यानंतर, श्रीनिवास रामानुजन यांनी त्यांची कल्पना आणि सिद्धांत विकसित केला. 1903 मध्ये त्यांना मद्रास विद्यापीठाची शिष्यवृत्ती मिळाली परंतु नंतर गणिताशी संबंधित इतर सर्व अभ्यासांकडे दुर्लक्ष केल्यामुळे ते गमावले. यामुळे तो नाउमेद झाला नाही आणि त्याने कोणतेही काम न करता आपले संशोधन आणि काम चालू ठेवले. ते गरीब परिस्थितीत जगले पण त्यांच्या संशोधन कार्यासाठी त्यांचा निश्चय होता.
त्यांनी 1909 मध्ये लग्न केले आणि नोकरीच्या शोधात सुरुवात केली. यादरम्यान त्यांना सरकारी अधिकारी श्री रामचंद्र राव यांना भेटण्याची संधी मिळाली. रामानुजन यांचे गणितीय ज्ञान आणि कौशल्ये पाहून श्रीराव खूप प्रभावित झाले. श्री राव यांनीही रामानुजन यांच्या संशोधनाला काही काळ पाठिंबा देण्याचे मान्य केले परंतु रामानुजन यांनी दिलेल्या पैशावर कोणतेही काम करण्यास तयार नव्हते आणि अखेरीस त्यांनी पोर्ट ट्रस्ट, मद्रास येथे कारकून म्हणून नोकरी स्वीकारली.
1911 मध्ये रामानुजन यांचा पहिला शोधनिबंध इंडियन मॅथेमॅटिकल सोसायटीमध्ये प्रसिद्ध झाला. त्यांची उत्कृष्ट क्षमता आणि बुद्धिमत्ता हळूहळू लोकप्रिय होऊ लागली आणि 1913 मध्ये त्यांनी प्रसिद्ध ब्रिटिश गणितज्ञ गॉडफ्रे एच. हार्डी यांच्याशी संभाषण सुरू केले. या संभाषणामुळे रामानुजन यांना मद्रास विद्यापीठाची विशेष शिष्यवृत्ती आणि केंब्रिजमधील ट्रिनिटी कॉलेजला वित्तपुरवठा करण्यास मदत झाली. रामानुजन यांनी आपल्या धार्मिक विरोधकांवर मात केली आणि हार्डीला भेटण्यासाठी 1914 मध्ये इंग्लंडला गेले. त्याने आपले ज्ञान वाढवले आणि हार्डीने त्याला अनेक सूत्रे, प्रमेय इत्यादींद्वारे गणिताबद्दल तपशीलवार समजावून सांगितले. इंग्लंडमधील वास्तव्यादरम्यान हार्डीने रामानुजन यांच्यासोबत गणितावर संशोधन केले.
रामानुजन यांनी स्वतः बहुतेक गणिती सूत्रे तयार केली आणि त्यांचे ज्ञान आश्चर्यकारक होते. जरी रामानुजन हे गणितातील आधुनिक घडामोडींबद्दल जवळजवळ अनभिज्ञ होते, तरीही त्यांचे निरंतर अपूर्णांकांवरील कौशल्य त्या काळात ज्ञात असलेल्या गणितज्ञांच्या तुलनेत अतुलनीय होते. त्यांनी लंबवर्तुळाकार इंटिग्रल्स, झेटा फंक्शनची कार्यात्मक आणि व्यावहारिक समीकरणे, रीमन मालिका, हायपरजॉमेट्री मालिका आणि वेगवेगळ्या मालिकांचे सिद्धांत यावर काम केले.
रामानुजन यांनी इंग्लंडमधील वास्तव्यादरम्यान त्यांच्या ज्ञानात वाढ केली. त्याने आपले ज्ञान लक्षणीयरीत्या सुधारले आणि संख्यांच्या विभाजनाचे वर्णन करणारे अनेक शोधनिबंध लिहिले. त्यांचे शोधनिबंध इंग्रजी आणि युरोपियन जर्नल्समध्ये प्रसिद्ध झाले. 1918 मध्ये लंडनच्या रॉयल सोसायटीवरही त्यांची निवड झाली. दुर्दैवाने 1917 मध्ये रामानुजन यांना क्षयरोग झाल्याचे निदान झाले. 1919 मध्ये त्यांच्या प्रकृतीत लक्षणीय सुधारणा झाली आणि ते भारतात परतले. रामानुजन यांचे पुढील वर्षी २६ एप्रिल १९२० रोजी कुंभकोणम येथे निधन झाले. त्याने मागे 3 नोटबुक आणि “हरवलेली नोटबुक” म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या पानांचा एक बंडल सोडला. बंडलमध्ये गणिताचे अनेक अप्रकाशित परिणाम होते जे त्याच्या मृत्यूनंतर अनेक गणितज्ञांनी अभ्यास आणि पडताळणीसाठी वापरले होते.
निष्कर्ष
भारताने वेगवेगळ्या क्षेत्रात वेगवेगळ्या विद्वानांना जन्म दिला आहे. अशा महान विद्वानांपैकी एक म्हणजे श्रीनिवास रामानुजन ज्यांनी गणितीय विश्लेषण, अनंत मालिका आणि संख्या सिद्धांतामध्ये अप्रतिम योगदान दिले. अनेक समीकरणे आणि सूत्रेही त्यांनी मांडली. s रामानुजन थीटा आणि रामानुजन प्राइमच्या रामानुजन यांनी लावलेल्या शोधामुळे विविध संशोधकांना या विषयावर पुढील संशोधन आणि विकासासाठी प्रेरणा मिळाली आहे. अशा प्रकारे श्रीनिवास रामानुजन यांच्या जयंतीनिमित्त राष्ट्रीय गणित दिन साजरा करून या महान विद्वानांना आदरांजली वाहता येईल आणि भारताची गणितीय संस्कृतीही टिकवून ठेवता येईल.
