UPI काय आहे आणि ते कसे कार्य करते? What is UPI in Marathi

UPI काय आहे आणि ते कसे कार्य करते? What is UPI in Marathi

तुम्हाला माहित आहे का UPI म्हणजे काय आणि ते कसे काम करते? गेल्या काही दिवसांपासून आपल्या सर्वांना पैशाचे व्यवहार करण्यात अडचणी येत आहेत कारण आपल्या देशाचे पंतप्रधान श्री नरेंद्र मोदी यांनी भ्रष्टाचाराच्या विरोधात कठोर पावले उचलत जुन्या 500 आणि 1000 च्या नोटा बंद केल्या आहेत.

या निर्णयामुळे लाचखोरांना घाम फुटणार हे साहजिकच आहे, पण त्यासोबतच सर्वसामान्यांनाही मोठा त्रास सहन करावा लागत आहे. या समस्या लक्षात घेऊन पंतप्रधानांनी आम्हाला आणखी एक सूचना दिली आहे की, आता आपण सर्वांनी कॅशलेस अर्थव्यवस्थेला चालना दिली पाहिजे.

कॅशलेस इकॉनॉमी म्हणजे आता हाताने पैशाचे व्यवहार वगळता ऑनलाइन पेमेंट केले पाहिजे.

कॅशलेस अर्थव्यवस्थेकडे वाटचाल करणे इतके सोपे नाही, परंतु प्रत्येक कठीण गोष्ट प्रयत्न करून सोपी होते. इंटरनेटचे महत्त्व आपल्या सर्वांना माहित आहे, परंतु तरीही आपल्या देशात अशी अनेक ठिकाणे आहेत जिथे लोकांना अद्याप ही सुविधा उपलब्ध नाही.

आणि असे बरेच लोक आहेत ज्यांना इंटरनेटबद्दल माहिती आहे परंतु वृद्ध लोकांप्रमाणे ते चांगल्या प्रकारे कसे वापरावे हे माहित नाही. त्यामुळे अशा परिस्थितीत, आपल्या सारख्या तरुणांचे कर्तव्य आहे की त्यांना इंटरनेट वापरायला शिकवणे जे त्यांच्या दैनंदिन जीवनात खूप उपयुक्त ठरू शकते.

आता गोष्ट अशी आहे की जर आपल्याला पैशांचे व्यवहार सोडून ऑनलाइन पेमेंट करायचे असेल तर ते कसे करायचे, अनेक मोबाइल अॅप्लिकेशन्स आहेत ज्याद्वारे आपण पेटीएम, मोबिक्विक, फ्रीचार्ज इत्यादी मोबाइलच्या मदतीने ऑनलाइन पैसे ट्रान्सफर करू शकतो. .

तुमच्यापैकी अनेकांनी मोबाईल बँकिंग करण्यासाठी यापैकी एकाचा वापर केला असेल. या अॅप्स व्यतिरिक्त, आणखी एक मार्ग आहे ज्याद्वारे आपण मोबाईल बँकिंग सहज करू शकतो, दिवसातून 24 तास कोणत्याही वेळी, सुट्टी असो किंवा नसो, आपण आरामात पैशाचे व्यवहार करू शकतो आणि त्याचे नाव आहे UPI.

आज आपण या लेखातून UPI ​​म्हणजे काय आणि ते कसे कार्य करते याबद्दल जाणून घेणार आहोत.

UPI म्हणजे काय – What is UPI in Marathi

UPI चे पूर्ण नाव Unified Payments Interface (युनिफाइड पेमेंट्स इंटरफेस) आहे, ही एक पद्धत आहे ज्याच्या मदतीने तुम्ही तुमच्या बँक खात्यातून कुठेही, कधीही, तुमच्या मित्राच्या खात्यात किंवा नातेवाईकांच्या खात्यात पैसे पाठवू शकता आणि जर तुम्हाला एखाद्याला पैसे द्यावे लागतील तर. तुम्हाला हे करायचे असल्यास, तुम्ही UPI च्या मदतीने सहज पेमेंट करू शकाल.

तुम्ही याच्या मदतीने कोणत्याही प्रकारचे पेमेंट करू शकता, जसे की तुम्ही काही वस्तू ऑनलाइन खरेदी केल्या असतील तर तुम्ही UPI ने पेमेंट करू शकता किंवा तुम्ही बाजारात जाऊन काही खरेदी केली असेल तरीही तुम्ही UPI वापरू शकता.

टॅक्सीचे भाडे, चित्रपटाच्या तिकिटाचे पैसे, एअरलाइन तिकिटाचे पैसे, मोबाइल रिचार्ज आणि डीटीएच रिचार्ज, तुम्ही ही सर्व पेमेंट UPI द्वारे करू शकता. आणि ते खूप जलद होईल आणि तुमच्या समोर लगेचच तुमच्या बँक खात्यातून दुसऱ्याच्या बँक खात्यात पैसे ट्रान्सफर केले जातील.

UPI सुरू करण्याचा पुढाकार NPCI ने घेतला आहे. NPCI चे पूर्ण नाव नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया आहे, ही संस्था सध्या भारतातील सर्व बँकांचे एटीएम आणि त्यांच्या दरम्यान होणारे आंतरबँक व्यवहार व्यवस्थापित करते.

उदाहरणार्थ, तुमच्याकडे अॅक्सिस बँकेचे एटीएम कार्ड असल्यास, तुम्ही आयसीआयसीआय बँकेच्या एटीएममध्ये जाऊन तुमचे पैसे काढू शकता. या बँकांमधील सर्व व्यवहारांची काळजी NPCI घेते.

त्याच प्रकारे, UPI च्या मदतीने तुम्ही तुमच्या एका बँक खात्यातून दुसऱ्या बँकेच्या खात्यात पैसे पाठवू शकता.

UPI चे Full Form काय आहे?

UPI चे Full Form Unified Payments Interface (युनिफाइड पेमेंट्स इंटरफेस) आहे

UPI कसे वापरावे?

UPI वापरण्‍यासाठी, तुम्‍हाला प्रथम तुमच्‍या Android फोनवर त्‍याची अॅप्‍स इंस्‍टॉल करणे आवश्‍यक आहे. UPI ला सपोर्ट करणारे अनेक बँक अॅप्लिकेशन्स उपलब्ध आहेत जसे की आंध्र बँक, बँक ऑफ महाराष्ट्र, अॅक्सिस बँक, ICICI बँक इ.

तुम्हाला तुमच्या फोनवरील Google Play Store वर जाऊन तुमचे खाते असलेल्या बँकेचे UPI अॅप शोधावे लागेल. इन्स्टॉल केल्यानंतर, तुम्हाला त्यात साइन इन करावे लागेल, त्यानंतर तेथे तुमचे बँक तपशील देऊन तुमचे खाते तयार करावे लागेल.

त्यानंतर तुम्हाला एक व्हर्च्युअल आयडी मिळेल, जिथे तुम्ही तुमचा आयडी जनरेट कराल, तो आयडी तुमचा आधार कार्ड नंबर असू शकतो किंवा तुमचा फोन नंबर असू शकतो किंवा तो ईमेल आयडीसारखा पत्ता असू शकतो (जसे की sabina @sbi) ते केल्यानंतर, तुमचे काम तिथेच संपले आहे.

तुमच्या UPI मध्ये खाते तयार केल्यानंतर तुम्ही सहजपणे पैसे पाठवू आणि घेऊ शकता.

UPI कसे काम करते?

UPI हे IMPS म्हणजेच तात्काळ पेमेंट सेवा प्रणालीवर आधारित आहे, जी आम्ही मोबाईलवर इतर नेट बँकिंग अॅप्स वापरताना वापरतो.

ही सेवा प्रत्येक वेळी, दररोज अगदी सुट्टीच्या दिवशी देखील वापरली जाऊ शकते. आणि UPI देखील या प्रणालीवर कार्य करते, परंतु येथे प्रश्न उद्भवतो की जर UPI आणि इतर सर्व प्रकारचे नेट बँकिंग अॅप्स एकाच प्रणालीवर कार्य करतात, तर त्यांच्यात फरक काय आहे?

UPI हे सर्व अॅप्सपेक्षा वेगळे आहे, कसे? हे मला एक उदाहरण देऊन सांगायचे आहे.

मान लीजिये की आपको अपने दोस्त या रिश्तेदार को पैसों की सख्त जरुरत है और आपको जल्द से जल्द उन्हें पैसे भेजने है तो आप पहले वाले apps में क्या करते थे, आप उस apps को खोल कर login करते हैं फिर आपको जिस व्यक्ति को पैसे भेजने हैं उसे add करना होता है.

Add करते वक़्त बहुत सी details डालनी होती है और उसके लिए आपको सभी banking details पता होना चाहिये जैसे की आपको उस व्यक्ति का account नंबर पता होना चाहिये, फिर उसका IFSC code, branch का नाम इत्यादि इसी प्रकार की details भरनी होती है जिसमे की काफी समय लग जाता है.

लेकिन UPI में इन सब चीजों की जरुरत नहीं पड़ती आपको सिर्फ उस व्यक्ति का UPI ID डालना होता है जिसके बारे में मैंने आपको ऊपर बताया और कितने पैसे भेजना है वो select कर आसानी से पैसे भेजे जा सकते हैं.

ना कोई bank details डालने की झंझट ना ही इसमें ज्यादा वक़्त लगता है और सामने वाले को ये भी बताने की जरुरत नहीं होती है की उसका account कौनसे bank में है या उसका account में कौनसा नाम से registered है. ये सब बिना जाने ही UPI की मदद से जल्द और सुरक्षित तरीके से हम पैसे भेज सकते हैं.

UPI में पैसे भेजने की limit भी है और वो limit है per transaction 1 लाख रुपये और पैसे भेजने की fees लगती है per transaction 50 पैसे, ये बहुत ही कम amount है यानि की आपको पैसे भेजने के लिए भी ज्यादा पैसे खर्च नहीं करने पड़ेंगे और आप instant पैसे transfer करने का लाभ भी उठा पाएंगे.

UPI सक्षम बँकांची यादी List of UPI Enabled Banks

1. State Bank of India
2. Kotak Mahindra Bank
3. ICICI Bank
4. HDFC
5. Andhra Bank
6. Axis Bank
7. Bank of Maharashtra
8. Canara Bank
9. Catholic Syrian Bank
10. DCB
11. Federal Bank
12. Karnataka Bank KBL
13. Punjab National Bank
14. South Indian Bank
15. United Bank of India
16. UCO Bank
17. Union Bank of India
18. Vijaya Bank
19. OBC
20. TJSB
21. IDBI Bank
22. RBL Bank
23. Yes Bank
24. IDFC
25. Standard Chartered Bank
26. Allahabad Bank
27. HSBC
28. Bank of Baroda
29. IndusInd

UPI (युनिफाइड पेमेंट्स इंटरफेस) शी संबंधित FAQ

1. UPI म्हणजे काय?
   UPI, ज्याला युनिफाइड पेमेंट्स इंटरफेस असेही म्हणतात, ही NPCI द्वारे तयार केलेली रिअल-टाइम फंड ट्रान्सफर प्रक्रिया आहे. ही प्रणाली IMPS इंटरफेसवर आधारित कार्य करते.
2. डाउनलोड करण्यासाठी कोणते UPI अॅप योग्य आहे?
   गुगल प्ले स्टोअरमध्ये अनेक UPI अॅप्स आहेत, त्यामुळे यूजर त्याच्या मनाप्रमाणे कोणतेही अॅप निवडू शकतो.
3. वापरकर्त्याने स्वतःच्या बँकेचे UPI अॅप डाउनलोड करणे आवश्यक आहे का?
   नाही . वापरकर्ते कोणतेही UPI अॅप डाउनलोड करू शकतात. यासह, तुम्हाला हे माहित असले पाहिजे की ते तुमच्या बँकेचे किंवा इतर कोणत्याही बँकेचे असू शकते, काही फरक पडणार नाही.
4. UPI पिन म्हणजे काय?
   ही एक पिन आहे जी नोंदणी प्रक्रियेदरम्यान सेट केली जाते. हे सर्व UPI व्यवहार अधिकृत करण्यासाठी वापरले जाते.
5. जर UPI व्यवहारादरम्यान एखाद्या वापरकर्त्याच्या बँक खात्यातून पैसे डेबिट झाले, तर त्याने काय करावे?
   अशा वेळी, वापरकर्त्याच्या खात्यात 1 तासाच्या आत पैसे परत केले जातात. आणि जर या काळात तसे झाले नाही तर तुम्ही नक्कीच कस्टमर केअरशी संपर्क साधावा.
6. अनेक वेळा असे घडते की खात्यातून पैसे कापले जातात परंतु तरीही व्यवहार प्रलंबित असल्याचे दिसून येते? मग काय केले पाहिजे?
   अशा प्रकरणांमध्ये अनेकदा व्यवहार झाले आहेत. हे प्रलंबित स्थिती दर्शवते कारण प्राप्तकर्ता/लाभार्थीच्या बॅकएंडमध्ये सर्व्हर समस्या असू शकते. जर ही समस्या ४८ तासांच्या आत सोडवली गेली नाही तर तुम्ही नक्कीच कस्टमर केअरशी संपर्क साधावा.
7. एकाच स्मार्टफोनवर एकापेक्षा जास्त UPI अॅपच्या मदतीने वेगवेगळी बँक खाती लिंक करणे शक्य आहे का?
   नक्की. तुम्ही निश्चितपणे समान किंवा इतर बँक खाते क्रमांक एक किंवा अधिक UPI सह लिंक करू शकता.
8. कोणते मोबाइल प्लॅटफॉर्म उपलब्ध आहेत जेथे UPI वापरता येईल?
   आम्ही Android आणि iOS प्लॅटफॉर्मवर UPI वापरू शकतो.
9. तुम्ही UPI द्वारे जास्तीत जास्त किती रक्कम ट्रान्सफर करू शकता?
   तुम्ही प्रत्येक व्यवहारासाठी कमाल रु. 1 लाखांपर्यंत पैसे ट्रान्सफर करू शकता.
10. मला कधी तक्रार नोंदवावी लागली तर मी ती कशी करू शकतो?
    ही तक्रार तुम्ही UPI अॅपमध्येच करू शकता, यासाठी अॅपमध्ये एक पर्याय आहे.
11. जर कोणी चुकीचा UPI पिन टाकला तर त्याचा परिणाम काय होईल?
    जर वापरकर्त्याने कधीही चुकीचा पिन टाकला असेल, तर तो चालू व्यवहार अयशस्वी होईल.
12. जर UPI अॅपद्वारे वापरकर्त्याचे बँकेचे नाव आढळले नाही, तर अशा परिस्थितीत काय करावे?
    पहिली पायरी म्हणजे वापरकर्त्याचा मोबाईल नंबर त्याच बँक खात्याशी जोडलेला असावा. जर असे झाले नाही तर अॅप कधीही तुमची बँक ओळखणार नाही आणि लिंकिंग प्रक्रिया कधीही पूर्ण होणार नाही.
13. UPI द्वारे इतर व्यापाऱ्यांना पेमेंट देता येईल का?
    होय बिल्कुल. यूपीआय पर्याय उपलब्ध असल्यास तुम्ही ई-कॉमर्स साइटवर ऑनलाइन मोडद्वारे पेमेंट देऊ शकता.
14. तुम्ही UPI मध्ये ऑनलाइन पैसे कसे देऊ शकता?
    प्रथम तुम्हाला व्यापारी साइटवर जावे लागेल, नंतर UPI पर्याय निवडा, नंतर VPA आणि नंतर UPI पिन प्रविष्ट करा.
15. बँक सुट्ट्यांमध्ये वापरकर्ता पैसे ट्रान्सफर करू शकतो?
    उत्तर हे अगदी शक्य आहे.

आज काय शिकलास

मला आशा आहे की तुम्हाला हा लेख आवडला असेल आणि तुम्हाला UPI म्हणजे काय आणि ते कसे कार्य करते हे देखील समजले असेल. नोटबंदीमुळे ज्या काही अडचणी येत आहेत, त्यावर UPI च्या मदतीने मात करता येऊ शकते.