बसंत पंचमी का साजरी करावी – What is Basant Panchami in Marathi 2023

What is Basant Panchami in Marathi 2023 वसंत पंचमी का साजरी केली जाते ? याचे उत्तर अगदी सोपे आहे, असे मानले जाते की देवी सरस्वतीचा जन्म बसंत पंचमीच्या दिवशी झाला होता. म्हणूनच हा दिवस विद्येची देवी माता सरस्वतीची जयंती म्हणून साजरा केला जातो.

भारत हा एक धार्मिक देश आहे आणि विविध धर्मांच्या वेगवेगळ्या श्रद्धांमुळे भारतात अनेक सण साजरे केले जातात. पण आनंदाची बाब आहे की, विविध सण वेगवेगळ्या धर्माशी निगडीत असूनही संपूर्ण देश हे सण एकत्र साजरे करतात. कदाचित हेच कारण आहे की परदेशी लोकही आपल्यासोबत एकत्र राहण्याच्या सभ्यतेने प्रभावित आहेत.

बसंत पंचमी हा देखील भारतातील प्रसिद्ध सणांपैकी एक आहे. तुम्ही सर्वांनीच बसंत पंचमीचे नाव ऐकले असेल, पण काही लोकांनाच माहित असेल की ‘ बसंत पंचमी का साजरी केली जाते ?’ जर तुम्हालाही बसंत पंचमीबद्दल जास्त माहिती नसेल तर आजची पोस्ट फक्त तुमच्यासाठी आहे.

बसंत पंचमी हा हिंदू सण आहे. जरी तो भारताबाहेर तसेच नेपाळ, भूतान, पाकिस्तान आणि बांगलादेश सारख्या अनेक देशांमध्ये साजरा केला जात असला तरी, त्याचा सर्वाधिक उत्साह फक्त भारतातच आहे. वसंत पंचमी होळीच्या ४० दिवस आधी येते आणि या दिवसापासून होलिकाची तयारीही सुरू होते.

वसंत पंचमी हा विद्यार्थ्यांसाठी सर्वोत्तम सण असून तेव्हापासून वातावरणही अभ्यासासाठी अनुकूल राहते, कारण जास्त हिवाळा नाही किंवा जास्त उष्णताही नाही, असे म्हटले जाते. वसंत पंचमीबद्दल सविस्तर जाणून घेऊया

वसंत पंचमी म्हणजे काय – What is Basant Panchami in Marathi 2023

वसंत पंचमी हा एक सण आहे जो वसंत ऋतुच्या आगमनाची प्रारंभिक तयारी दर्शवतो. वसंत पंचमीचे शुद्ध हिंदी नाव ‘ वसंत पंचमी ‘ आहे, परंतु बहुतेक ठिकाणी सामान्य भाषेत याला बसंत पंचमी म्हणतात, त्यामुळे हे नाव सर्वाधिक लोकप्रिय आहे.

याशिवाय वसंत पंचमीला श्रीपंचमी आणि सरस्वती पूजा असेही म्हणतात. वसंत पंचमीचा सण भारतीय देवी सरस्वतीशी संबंधित आहे. माता सरस्वतीला विद्येची देवी मानले जाते आणि असे म्हटले जाते की सरस्वतीची पूजा-अर्चा केल्याने विद्येच्या क्षेत्रात यश मिळते.

सरस्वती हा हिंदी भाषेतील विद्याचा समानार्थी शब्द आहे. भारतभर सरस्वतीची पूजा केली जाते. सरस्वतीची दररोज भारतीय शाळा आणि महाविद्यालयांमध्ये विद्येची देवी म्हणून पूजा केली जाते. गायत्री मंत्रासारखे शुद्ध मार्ग देखील सरस्वतीला समर्पित आहेत.

वसंत पंचमी हा मुख्यतः सरस्वतीचा सण मानला जातो. पूर्व भारतात वसंत पंचमीला सर्वात महत्त्व आहे. भारताबाहेर, नेपाळ आणि बांगलादेशातही वसंत पंचमी मोठ्या थाटामाटात साजरी केली जाते.

वसंत पंचमीचे महत्त्व

भारतीय मान्यतेनुसार, वसंत पंचमीच्या दिवसापासून कडाक्याची थंडी कमी होऊ लागते आणि अभ्यासासाठी अनुकूल वातावरण तयार होऊ लागते. भारतात आढळणाऱ्या सहा ऋतूंमध्ये वसंत ऋतु हा सर्वोत्तम मानला जातो कारण वसंत ऋतु येताच निसर्गात नवा उत्साह संचारू लागतो.

वसंत ऋतू येताच केवळ मानवच नाही तर पशू-पक्षीही वेगळ्याच रंगात रंगून जातात. वसंत ऋतु हा निसर्गाला समर्पित मानला जातो कारण वसंत ऋतूमध्ये झाडांवर नवीन पाने येऊ लागतात आणि झाडांना कळ्या येऊ लागतात, जे पुढे जाऊन सुंदर फुले बनतात आणि सभोवतालचे वातावरण सुगंधित करतात.

वसंत पंचमी ही वसंत ऋतुची सुरुवात मानली जाते. असे म्हणतात की या दिवसापासून वसंत ऋतु सुरू होतो आणि मृत निसर्ग आपल्या सुंदर अवतारात परत येऊ लागतो. वाचन आणि कला अभ्यासासाठी वसंत ऋतु हा सर्वोत्तम काळ मानला जातो आणि त्यामुळे जाणकार आणि कलाप्रेमी लोकांसाठी हा दिवस खूप महत्त्वाचा आहे.

हा दिवस कलाकारांसाठी आणि ज्ञानी लोकांसाठी वर्षातील इतर सर्व सणांपेक्षा मोठा आहे. या दिवशी कला आणि विद्येची देवी माता सरस्वतीची पूजा केली जाते आणि त्यांना ज्ञान आणि कलेच्या क्षेत्रात पुढे जाण्यासाठी शुभेच्छा दिल्या जातात.

कलाकार आणि अभ्यासकांसाठी वसंत पंचमी जितकी महत्त्वाची असते तितकीच दिवाळी दुकानदार आणि व्यावसायिकांसाठी असते, असे म्हटले जाते. याशिवाय वसंत पंचमीच्या संदर्भात इतरही अनेक समजुती प्रचलित आहेत. असे म्हणतात की वसंत पंचमीच्या दिवशी श्री राम भिलानी नावाच्या शबरीच्या घरी आले होते आणि तिची खोटी बेरी खाल्ली होती.

शबरीची श्रीरामावर भक्ती होती आणि त्यामुळे श्रीरामांनी तिची खोटी बेरीसुद्धा प्रेमाने स्वीकारली. गुजरातच्या डांग जिल्ह्यात आजही शबरी काम है आश्रम आहे आणि तिथे शबरी मातेचे मंदिरही आहे. वसंत पंचमीच्या दिवशी मंदिरात भाविकांची गर्दी असते.

चौहानांमध्येही बसंत पंचमीबद्दल खूप लोकप्रिय समज आहे. असे म्हटले जाते की वीर पृथ्वीराज चौहान यांनी घोरी नावाच्या मुस्लिम शासकाचा 16 वेळा पराभव केला आणि प्रत्येक वेळी त्याने आपल्या हिंदुत्वाचे पालन करून आपल्या शत्रूला क्षमा केली. परंतु 17 व्या वेळी मुस्लीम शासक घोरीने पृथ्वीराज चौहानचा पराभव करून त्याला अटक केली.

काही इतिहासकारांचा असा विश्वास आहे की मुस्लीम शासक घोरीने पृथ्वीराज चौहानचे दोन्ही डोळे सूडाच्या आगीत फोडले आणि जेव्हा त्याला फाशी देण्यात आली तेव्हा त्याने पृथ्वीराज चौहान यांना मनोरंजनासाठी शब्द शोषून घेणारी बाणांची कला दाखवण्यास सांगितले. पृथ्वीराज चौहान याने आपल्या साथीदार चांदबरदाईच्या मदतीने घोरीला आपल्या बोलक्या बाणाने मारले आणि हा दिवस वसंत पंचमीचा दिवस होता.

वसंत पंचमी का साजरी केली जाते?

विविध समुदायांमध्ये वसंत पंचमीचे वेगळे महत्त्व आहे आणि त्यामुळे लोक वेगवेगळ्या कारणांसाठी वसंत पंचमी साजरी करतात. विद्वान आणि कलाप्रेमी या दिवशी देवी सरस्वतीची पूजा करतात. विद्यार्थ्यांसाठी अभ्यासासाठी वसंत ऋतु हा सर्वोत्तम काळ मानला जातो आणि या कारणास्तव शाळा-महाविद्यालयांमध्ये माता सरस्वतीच्या पूजेनंतर येणाऱ्या वार्षिक परीक्षांमध्ये शुभ परिणामांसाठी शुभेच्छा दिल्या जातात.

दिवाळीला माता लक्ष्मीची आणि कृष्ण जन्माष्टमीला भगवान श्रीकृष्णाची पूजा केली जाते, त्याचप्रमाणे वसंत पंचमीचा सण माता सरस्वतीला समर्पित केला जातो. मुख्य म्हणजे सरस्वतीची पूजा करून देवी सरस्वतीने ज्ञान आणि कलेच्या क्षेत्रात पुढे जावे या हेतूने हा सण साजरा केला जातो.

वसंत पंचमी 2023 कधी साजरी केली जाते?

बहुतेक भारतीय सणांप्रमाणे, बसंत पंचमी देखील इंग्रजी दिनदर्शिकेनुसार नव्हे तर भारतीय दिनदर्शिकेनुसार साजरी केली जाते. भारतीय महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या पाचव्या दिवशी बसंत पंचमी साजरी केली जाते. जर आपण इंग्रजी तारखेबद्दल बोललो, तर 2023 मध्ये, बसंत पंचमीचा सण 26 जानेवारी रोजी साजरा केला जाईल.

बसंत पंचमी पूजा 2023 तारीख आणि दिनदर्शिका:

सणांची नावे	दिवस	सणाच्या तारखा
बसंत पंचमी पूजा	गुरुवार	26 जानेवारी 2023

बसंत पंचमी पूजेच्या वेळा

आता जाणून घेऊया बसंत पंचमीच्या पूजेची योग्य वेळ कधी आहे:-

पंचमी तिथी सुरू होते:	12:35 – 25 जानेवारी 2023
पंचमी तिथी समाप्त:	10:25 – 26 जानेवारी 2023

वसंत पंचमी पूजन पद्धत

वसंत पंचमी हा सण वेगवेगळ्या राज्यांमध्ये वेगवेगळ्या समजुतीनुसार साजरा केला जातो. काही ठिकाणी शेतकरी या दिवशी मोहरीची लागवड करून देवाचे आभार मानण्यासाठी पूजा व यज्ञ वगैरे करतात, तर काही ठिकाणी या दिवशी दान देण्याची परंपरा प्रचलित आहे. पण देशभरात एक गोष्ट सामान्य आहे ती म्हणजे या दिवशी देवी सरस्वतीची पूजा केली जाते.

बसंत पंचमीच्या पूजेच्या पद्धतीबद्दल सांगायचे तर, लोक सकाळी लवकर उठतात आणि प्रथम स्नान करतात आणि नंतर पिवळे स्वच्छ आणि पवित्र कपडे घालतात. यानंतर शुद्ध तांदूळ म्हणजेच अक्षत यांच्या मदतीने उत्तर दिशेला पाटण ठेवून त्यावर लाल-पिवळे वस्त्र पसरवून अष्टकमळ साजरा केला जातो.

अष्टकमळासमोर गणेशजींची प्रतिष्ठापना केली जाते. प्रथम गणेशाची पूजा केली जाते आणि नंतर प्रतिभा कामदेवची पूजा केली जाते. काही राज्यांमध्ये गणेशाची पूजा केल्यानंतर सरस्वतीची पूजा केली जाते आणि तिला मोहरी, गहू इत्यादी अर्पण केले जातात.

बसंत पंचमी का साजरी केली जाते?

आपण अशा देशाचे रहिवासी आहोत जिथे धार्मिक श्रद्धा प्रबळ आहेत आणि यामुळेच एकीकडे इतर देशांची संस्कृती लोप पावत आहे किंवा नाहीशी होत आहे, आपली भारतीय संस्कृती अजूनही शाबूत आहे.

असे अनेक भारतीय सण आहेत ज्याबद्दल लोकांना पूर्ण माहिती नाही आणि आमच्या या पोस्टचा उद्देश, वसंत पंचमी का साजरी केली जाते, हे देखील एक प्रसिद्ध भारतीय सण वसंत पंचमीचे महत्त्व आणि बसंत पंचमी का साजरी केली जाते हे सांगणे हा होता.

FAQs

मला आशा आहे की वसंत पंचमी का साजरी केली जाते यावरील माझा लेख तुम्हाला नक्कीच आवडला असेल (Basant Panchami in Marathi2023). वसंत पंचमीची संपूर्ण माहिती वाचकांपर्यंत पोहोचवण्याचा माझा नेहमीच प्रयत्न राहिला आहे, जेणेकरून त्यांना त्या लेखाच्या संदर्भात इतर कोणत्याही साइट्स किंवा इंटरनेटचा शोध घ्यावा लागणार नाही.

जर तुम्हाला ही पोस्ट आवडली असेल की बसंत पंचमी का साजरी  करायची किंवा काहीतरी शिकायला मिळाले, तर कृपया ही पोस्ट फेसबुक, ट्विटर आणि इतर सोशल मीडिया साइटवर शेअर करा.

Also read:-Operating System म्हणजे काय?