CIBIL Score काय आहे आणि तो किती असावा?

CIBIL Score क्रेडिट स्कोअर ही 3 अंकी संख्या आहे जी एखाद्या व्यक्तीची क्रेडिट योग्यता दर्शवते. तुम्हाला माहिती आहे का हा CIBIL Score काय आहे ? पाश्चिमात्य देशांनी 1950 च्या दशकात स्वतःसाठी क्रेडिट मॉनिटरिंग प्रणाली विकसित केली होती, तर भारतात CIBIL ची पहिली क्रेडिट रेटिंग एजन्सी म्हणून सन 2000 मध्ये सुरुवात झाली.

आता CIBIL Score ने बराच पल्ला गाठला आहे आणि भारताला आर्थिक साक्षर राष्ट्र बनवण्यात मोठी भूमिका बजावली आहे.

क्रेडिट रेटिंग मॉडेल संपूर्ण financial market अधिक पारदर्शक, सुसंगत आणि नियमन बनवते, सोबतच वित्तीय संस्थांमध्ये जागरूकता पसरवते जेणेकरुन ते अधिक चांगल्या प्रकारे जोखीम व्यवस्थापित करू शकतील, तसेच खराब कर्जे शक्य तितक्या कमी करू शकतील.

त्याच वेळी, CIBIL देखील आपला डेटाबेस आणि तंत्रज्ञान सतत update करत आहे.

आता देशातील सामान्य नागरिकही त्याचा free credit score ऑनलाइन पाहू शकतो. Equifax, Experian आणि services market सारख्या इतर छोट्या कंपन्या देखील बाजारात अशाच सेवा देत आहेत.

परंतु या सर्वांच्या तुलनेत, CIBIL Score ही संपूर्ण देशातील सर्वात मोठी संस्था आहे जी आरबीआय अंतर्गत स्थापन करण्यात आली आहे आणि Credit Information Companies (Regulation) Act of 2005 कायद्याद्वारे शासित आहे.

म्हणूनच आज मला वाटले की मी CIBIL Score काय आहे आणि CIBIL Score काय असावा याबद्दल माहिती का देऊ नये. मग विलंब न करता सुरुवात करूया.

सिबिल स्कोअर काय आहे What is CIBIL Score in Marathi

CIBIL चे पूर्ण रूप म्हणजे Credit Information Bureau of India Limited . हा CIBIL Transunion स्कोर हा 3 अंकी क्रमांक आहे जो तुमचा क्रेडिट इतिहास दर्शवतो.

हा स्कोअर तुमच्या क्रेडिट अहवालाच्या आधारावर मोजला जातो ज्यामध्ये तुमचा क्रेडिट इतिहास असतो. या CIBIL स्कोअरची श्रेणी 300 ते 900 दरम्यान आहे.

तुमचा क्रेडिट स्कोअर जितका जास्त असेल तितका तुमचा क्रेडिट इतिहास अधिक चांगला मानला जाईल. क्रेडिट स्कोअर एक प्रकारे कर्जाची परतफेड करण्याची तुमची क्षमता दर्शवतो.

क्रेडिट ब्युरो कंपनी ऑफ इंडिया

एकूण चार कंपन्या भारतात क्रेडिट ब्युरो म्हणून काम करतात आणि CIBIL Score स्कोअर प्रदान करतात, काही सर्वात प्रमुख

1. ट्रान्सयुनियन सिबिल लिमिटेड – 2000 मध्ये त्याची स्थापना झाली.

2. Equifax – 2010 मध्ये स्थापन करण्यात आले.

3. Experian  – याची स्थापना 2006 मध्ये झाली (2010 मध्ये परवानाकृत)

4. CRIF हायमार्क – त्याची स्थापना 2010 मध्ये झाली.

अशाप्रकारे TransUnion CIBIL Limited ही भारतातील क्रेडिट स्कोअर प्रदान करणारी सर्वात जुनी कंपनी आहे आणि त्यामुळेच क्रेडिट स्कोअरला फक्त CIBIL आणि CIBIL Score म्हणून ओळखले जाते.

सिबिल स्कोअर कसा तपासायचा? How To Check CIBIL Score In Marathi

तुम्हाला CIBIL स्कोअर तपासायचा आहे का? एका संशोधनानुसार, असे आढळून आले आहे की 79% पेक्षा जास्त कर्ज अशा लोकांना मंजूर केले जाते ज्यांचे CIBIL स्कोर 750 पेक्षा जास्त आहे.

आता तुम्हाला तुमच्या CIBIL स्कोअरबद्दल कसं जाणून घ्यायचं असा प्रश्न पडत असेल, यासाठी तुम्हाला खाली दिलेल्या स्टेप्स फॉलो कराव्या लागतील: –

पायरी 1 : CIBIL स्कोअर विनामूल्य जाणून घेण्यासाठी, तुम्हाला या CIBIL स्कोअरला भेट द्यावी लागेल ऑनलाइन मोफत वेबसाइट तपासा – https://www.cibil.com/freecreditscore/

पायरी 2 : यानंतर तुम्हाला फॉर्म भरावा लागेल, ज्यासाठी नाव, पत्ता, संपर्क क्रमांक आणि पॅन तपशील यासारखी सर्व मूलभूत माहिती आवश्यक आहे .

लक्षात ठेवा की फक्त योग्य पॅन तपशील प्रविष्ट करा, अन्यथा तुम्ही पुढील चरणांवर जाऊ शकत नाही.

पायरी 3 : नंतर तुमच्या कर्ज आणि क्रेडिट कार्डांबद्दल काही प्रश्नांची उत्तरे द्यावी लागतील आणि त्यानंतर तुमच्या CIBIL ची गणना केली जाईल आणि तुमचा क्रेडिट रिपोर्ट तयार केला जाईल.

पायरी 4 : तुम्ही सर्व तपशील भरल्यानंतर, वेबसाइट तुम्हाला तुमचा CIBIL स्कोर आणि CIBIL अहवाल देईल.

पण फक्त एकदा क्रेडिट स्कोअर तपासणे पुरेसे नाही. तुम्हाला तुमच्या अहवालांमध्ये होणार्‍या चढ-उतारांवर लक्ष ठेवावे लागेल, कारण क्रेडिट एजन्सी, बँका आणि वित्तीय संस्था या अहवालांचे दर महिन्याला नूतनीकरण करतात.

ज्यासाठी तुम्हाला नियमित अपडेट्सची आवश्यकता आहे परंतु CIBIL फक्त एक विनामूल्य चेक प्रदान करते . नियमित अहवाल मिळविण्यासाठी, तुम्हाला त्यांच्या सशुल्क सदस्यतेची सदस्यता घेणे आवश्यक आहे.

CIBIL Score किती असावा?

जसे आपण आधी चर्चा केली आहे की CIBIL स्कोअर सहसा 300 ते 900 च्या दरम्यान असतो. काही लोकांसाठी ते 300 च्या खाली जाऊ शकते तर ते कधीही 900 च्या वर जाणार नाही. चला ते शोधून काढू

300 च्या खाली: तुमचा CIBIL स्कोअर 300 च्या खाली असेल, तर कोणतीही बँक तुम्हाला कर्ज देणार नाही, मग कर्ज काहीही असो. तुम्हाला बँकांसाठी मोठा धोका समजला जातो आणि ते तुम्हाला कर्ज देण्यासाठी विश्वासार्ह मानत नाहीत.

300 आणि 450 च्या दरम्यान: जरी हा मागील एकाच्या तुलनेत धोकादायक मानला जात नाही, परंतु हा स्कोअर देखील फारसा विश्वासार्ह नाही. याचा एक इशारा म्हणून विचार करा आणि तुमचा ईएमआय वेळेवर देणे सुरू करा जेणेकरून तुमचा क्रेडिट स्कोअर सुधारेल.

450 आणि 600 च्या दरम्यान: हा सरासरी स्कोअर आहे जो खूप चांगला किंवा खूप वाईट नाही. काही बँका तुम्हाला अशा स्कोअरमध्ये कर्जही देऊ शकतात. दुसरीकडे, जर तुम्हाला क्रेडिट कार्ड दिले असेल तर त्याची क्रेडिट मर्यादा खूपच कमी असेल.

600 ते 750 दरम्यान: हा स्कोअर खूप चांगला आहे. यासाठी, जवळजवळ सर्व बँका कर्ज आणि क्रेडिट कार्ड प्रदान करण्यास तयार असतील, परंतु आपण स्पर्धात्मक दरासाठी वाटाघाटी करू शकणार नाही.

750-900 दरम्यान: जर तुमचा क्रेडिट स्कोअर या श्रेणीत असेल, तर तुम्ही परिपूर्ण आर्थिक ट्रॅक रेकॉर्ड राखला आहे. बँका तुम्हाला खूप मोठी रक्कम द्यायलाही तयार होतील आणि चांगली डील फायनल करण्यासाठी वाटाघाटीही सुरू करतील.

तुम्हाला क्रेडिट कार्ड उच्च क्रेडिट मर्यादा ऑफर केली जाईल, तेही उत्तम कॅशबॅक आणि डील्ससह.

चांगला CIBIL Score काय आहे?

क्रेडिट इन्फॉर्मेशन ब्युरो ऑफ इंडिया लिमिटेड किंवा CIBIL या नावाने प्रसिद्ध असलेला भारतातील पहिला क्रेडिट ब्युरो आहे जो कर्जदाराचा क्रेडिट इतिहास संकलित करून तो क्रेडिट स्कोअरमध्ये तयार करतो.

CIBIL क्रेडिट स्कोअर हा 3-अंकी क्रमांक आहे ज्याची गणना कर्जदाराने कर्ज किंवा कर्ज घेतलेल्या विविध सावकारांनी दिलेल्या माहितीच्या आधारे केली जाते.

CIBIL मागील तीन वर्षांच्या क्रेडिट इतिहासाची तुलना करते, दुसरीकडे कुठेतरी गेल्यावर तुमचा क्रेडिट स्कोअर काढला जातो.

क्रेडिट हिस्ट्री व्यतिरिक्त, तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर परिणाम करणारे क्रेडिट युटिलायझेशन रेशो, थकित कर्जांची संख्या, कर्ज सेवा मुदत आणि असुरक्षित कर्जाची टक्केवारी यासारखे बरेच भिन्न घटक आहेत.

अनेकदा 600 ते 750 क्रेडिट स्कोअर हा एक चांगला CIBIL स्कोर मानला जातो. दुसरीकडे, जर ते त्यापेक्षा मोठे असेल तर ते आणखी चांगले आहे.

CIBIL Score वर कोणते Factors affect करतात?

आता आम्हाला अशा काही घटकांबद्दल जाणून घेऊया जे तुमच्या CIBIL स्कोअरवर परिणाम करतात: –

Loan Repayment Trends

तुमचा कर्ज परतफेडीचा इतिहास तुमच्या CIBIL स्कोअरवर थेट परिणाम करतो. जर तुम्ही तुमचे EMI भरण्यात चूक केली असेल, तर ते तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर नकारात्मक परिणाम करते आणि जर ते योग्यरित्या दिले गेले तर त्याचा सकारात्मक परिणाम होतो.

Loan Applications आणि Rejections

तुमच्या हातात काही कर्ज आणि क्रेडिट कार्ड असतील तर हे काम करेल. परंतु जर तुम्ही एकाच वेळी अनेक संस्थांमध्ये कर्जासाठी अर्ज केला असेल तर त्याचा तुमच्या CIBIL स्कोअरवर नकारात्मक परिणाम होतो.

कारण जेव्हा तुम्ही कर्जासाठी अर्ज करता तेव्हा ते सिस्टीममध्ये नोंदणीकृत होते आणि जर ते नाकारले गेले तर त्याला मायनस मार्क मिळतो.

Available Credit Use उपलब्ध क्रेडिटचा वापर

तुम्ही उपलब्ध क्रेडिट कसे वापरता याचाही तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर परिणाम होतो. जर तुम्ही क्रेडिट मर्यादेचा पुरेपूर वापर केला तर त्याचा त्यावर नकारात्मक परिणाम होतो.

तुमच्या पोर्टफोलिओमध्ये अधिक असुरक्षित कर्जे असल्यास: नावाप्रमाणेच, असुरक्षित कर्ज ही अशी कर्जे आहेत जिथे बँका आणि NBFC कोणतीही मालमत्ता संपार्श्विक म्हणून घेत नाहीत.

अशी कर्जे सावकारांसाठी खूप धोकादायक असतात. त्यामुळे, तुमच्या पोर्टफोलिओमध्ये असुरक्षित कर्जाची टक्केवारी जास्त असल्यास, त्याचा तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर नकारात्मक परिणाम होतो.

जर तुम्ही कर्जावर Guarantor/Co-borrower झालात

CIBIL केवळ तुमच्या कर्जावर लक्ष ठेवत नाही तर तुम्ही ज्या कर्जांमध्ये गॅरेंटर किंवा सह-कर्जदार म्हणून काम करत आहात त्याचाही तो मागोवा ठेवते.

जर प्राथमिक कर्जदाराने कर्ज चुकवले तर त्याचा तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर नकारात्मक परिणाम होतो.

Loan कालावधी

कर्जाचा कालावधी जितका जास्त असेल तितक्या आरामात तुम्ही वेळेवर पेमेंट करू शकता, ज्याचा तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर सकारात्मक परिणाम होईल.

Credit Limit Increase क्रेडिट लिमिट वाढवा

जर तुम्ही तुमची क्रेडिट मर्यादा वाढवण्याची वारंवार विनंती करत असाल, तर तुम्हाला क्रेडिटची भूक लागल्याचे दिसून येईल, त्यामुळे तुमच्या स्कोअरवर त्याचा नकारात्मक प्रभाव पडू शकतो, त्यामुळे पुन्हा पुन्हा नाही, परंतु जेव्हा बँक तुम्हाला क्रेडिट मर्यादा वाढवण्याची शिफारस करते तेव्हाच. ते वाढवा

 

CIBIL स्कोअरची कैलकुलेशन कशी केली जाते?

सिबिल स्कोअरच्या गणनेचा आधार हा तुमचा क्रेडिट इतिहास आहे. यामध्ये, क्रेडिट ब्युरो तुमच्याबद्दलची सर्व माहिती एका अहवालात एकत्रित करतो, जी ते तुमच्या CIBIL ट्रान्सयुनियन स्कोअरची गणना करण्यासाठी करतात.

हे तुमचे खाते आणि तुमच्या क्रेडिट अहवालाच्या चौकशी विभागाच्या आधारे मोजले जाते. याशिवाय, क्रेडिट स्कोअरची गणना करताना विचारात घेतलेल्या इतर काही घटकांबद्दल मी खाली सांगितले आहे.

1. Credit History क्रेडिट इतिहास

सर्वात मोठी आणि महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे क्रेडिट हिस्ट्री, त्याला सर्वाधिक महत्त्व दिले जाते. त्याला सुमारे 30% वेटेज दिले जाते.

2.Credit Mix and Duration क्रेडिट मिक्स आणि कालावधी

तुमच्या पोर्टफोलिओमध्ये किती टक्के कर्जे (सुरक्षित कर्ज आणि असुरक्षित कर्ज) आहेत आणि तेही किती काळासाठी, ही गोष्ट क्रेडिट स्कोअरमध्ये 25% वेटेज देते.

3.Credit Exposure क्रेडिट एक्सपोजर

ही एकूण क्रेडिटची रक्कम आहे जी तुम्ही आत्तापर्यंत भरली नाही आणि तुम्हाला ती परत करावी लागेल, ही गोष्ट 25% वेटेज देते.

4.Other Factors इतर घटक

क्रेडिट वापर, अलीकडील क्रेडिट वर्तन यासारखे इतर घटक देखील तुमच्या क्रेडिट स्कोअरमध्ये 20% वेटेज देतात.

CIBIL Score कसा सुधारायचा

CIBIL स्कोर हा एक नंबर आहे जो इच्छित असल्यास सुधारित देखील केला जाऊ शकतो. परंतु यासाठी तुम्हाला खाली नमूद केलेल्या टिप्स फॉलो कराव्या लागतील जेणेकरून तुमचे कर्ज मंजूर होण्यास आणखी विलंब होणार नाही.

1. त्यांची वेळेत परतफेड करण्यासाठी उर्वरित रक्कम सेट करा: जर तुम्ही तुमच्या कोणत्याही थकीत कर्जाची (कर्जाची रक्कम) परतफेड विसरलात तर तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर त्याचा खूप वाईट प्रवाह येईल.
त्यामुळे तुम्हाला वक्तशीर राहावे लागेल आणि तुमचा EMI वेळेवर भरावा लागेल.

जर तुम्ही तुमचा ईएमआय देण्यास उशीर केला, तर तुम्हाला यासाठी दंड भरावा लागेल, ज्यामुळे तुमचा क्रेडिट स्कोर खाली जाऊ शकतो. जर तुम्ही कोणी असाल ज्याला तारखा आठवत नसतील, तर तुम्ही त्या लक्षात ठेवण्यासाठी उर्वरित सेट केले पाहिजे.

2. तुमच्या क्रेडिट अहवालातील त्रुटी तपासल्या पाहिजेत:  जर तुम्ही तुमच्या मनात असा विचार करत असाल की तुमचा क्रेडिट इतिहास चांगला आहे, परंतु काही कारणास्तव काही अज्ञात कारणांमुळे तुमचा क्रेडिट स्कोर खाली जात आहे. मग तुम्ही तुमचे रिपोर्ट्स नक्कीच तपासले पाहिजेत.

समजा तुम्ही तुमचा ईएमआय वेळेवर भरला आहे, काही प्रशासकीय त्रुटींमुळे तो तुमच्या क्रेडिट इतिहासात दिसत नाही, तर तुमचा क्रेडिट स्कोअर पूर्णपणे खराब होईल.

म्हणूनच तुम्ही तुमचा क्रेडिट रिपोर्ट वेळोवेळी तपासला पाहिजे आणि अशा त्रुटी दूर करा. यासह, तुम्हाला तुमच्या स्कोअरमध्ये त्वरित वाढ दिसून येईल.

3. हेल्दी क्रेडिट मिक्स राखण्याचा प्रयत्न करा: असे नेहमीच मानले जाते की क्रेडिट स्कोअर राखण्यासाठी क्रेडिट्सचे मिश्रण खूप चांगले असते. म्हणून असा सल्ला दिला जातो की क्रेडिट कार्ड, वैयक्तिक कर्ज आणि वाहन कर्ज, गृह कर्ज यांसारखी सुरक्षित कर्जे यासारख्या असुरक्षित कर्जांचे संयोजन असावे. कारण कोणत्याही एका प्रकारच्या कर्जाचा अतिरेक क्रेडिट स्कोअरवर परिणाम करू शकतो.

4. सर्व क्रेडिट कार्डे स्वच्छ ठेवा: जर तुमच्या क्रेडिट कार्डांवर कोणतीही थकबाकी नसेल तर ते तुमच्या चांगल्या आर्थिक वर्तनाकडे सूचित करते.

त्यामुळे तुमची सर्व क्रेडिट कार्डची देय रक्कम त्यांच्या देय तारखेपूर्वी साफ करण्याचा प्रयत्न करा. हे तुमच्या क्रेडिट स्कोअरमध्ये सुधारणा दर्शवू शकते.

5. कधीही संयुक्त खातेदार बनू नका: संयुक्त खातेदार किंवा कर्जाचा जामीनदार होण्यापासून नेहमी स्वतःला दूर ठेवा कारण जर दुसरा पक्ष त्यांच्या कर्जाची परतफेड करू शकत नसेल तर त्याचा तुमच्या CIBIL स्कोअरवर परिणाम होऊ शकतो.

6. स्वत:साठी एक सुरक्षित कार्ड घ्या: जर तुमच्याकडे ICICI बँक, Axis Bank, SBI इत्यादी आघाडीच्या बँकांचे सुरक्षित कार्ड असेल, तर तेही मुदत ठेवीमध्ये आणि तुम्ही त्याची देय तारखेपूर्वी परतफेड केली असेल, तर तुमचे CIBIL गुण देखील वाढतील.

7. एकाच वेळी अनेक कर्ज घेऊ नका: पहिल्या कर्जाची परतफेड केल्यानंतरच दुसरे कर्ज घेणे चांगले आहे. याचा तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर चांगला परिणाम होतो.

8. तुमचा क्रेडिट वापर मर्यादित करा: तुमचा क्रेडिट स्कोअर सुधारण्याचा एक जलद मार्ग म्हणजे तुमचे क्रेडिट कार्ड कधीही अत्यंत मर्यादेपर्यंत वापरू नका.

उदाहरणार्थ, जर तुमची क्रेडिट मर्यादा रु. 1,00,000 असेल, तर तुम्ही दरमहा तुमच्या क्रेडिट मर्यादेच्या 30% पेक्षा जास्त खर्च करणार नाही याची खात्री करा, येथे रु. 30,000 पेक्षा जास्त नाही.

असे केल्याने, तुम्हाला तुमच्या क्रेडिट स्कोअरमध्ये बरीच वाढ दिसेल.

9. दीर्घ कालावधी निवडा: जेव्हा तुम्ही कर्ज घेता तेव्हा परतफेडीचा कालावधी जास्त ठेवा. असे केल्याने तुमचा EMI सुद्धा कमी होईल आणि तुम्ही त्याची वेळेवर परतफेड देखील करू शकता. त्याच वेळी, तुम्ही कधीही डिफॉल्टरच्या यादीत येणार नाही आणि तुमचा स्कोअर देखील सुधारेल.

10. तुमची क्रेडिट मर्यादा वाढवा: जर तुमची बँक तुमची क्रेडिट मर्यादा वाढवण्याबद्दल बोलत असेल तर कधीही नाही म्हणू नका. कारण क्रेडिट लिमिट वाढवल्याने तुमचा खर्च वाढत नाही, पण तुमची क्रेडिट लिमिट मोठी असेल आणि तुम्ही ती फार कमी वापरत असाल तर तुमचा क्रेडिट स्कोअर नक्कीच सुधारतो.

क्रेडिट स्कोअर सुधारण्यासाठी सुमारे 4 – 8 महिने लागतात , हे पूर्णपणे एखाद्या व्यक्तीच्या परिस्थितीवर अवलंबून असते. तुम्ही पैसे खर्च करता किंवा कर्ज घेता तेव्हा तुम्ही फक्त हुशार, धीर आणि शिस्तबद्ध असणे आवश्यक आहे.

FAQs

CIBIL का Full form क्या होता है?