World Population Day | जागतिक लोकसंख्या दिवस
World Population Day या लोकसंख्येच्या स्फोटाचे कारण जाणून घेण्यासाठी आणि लोकांना एका व्यासपीठावर बोलावण्यासाठी संपूर्ण मानव बंधुत्वाची मोठी चूक सोडविण्याबरोबरच, वर्षोनुवर्षे जागतिक लोकसंख्या दिनाच्या रूपात आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील जनजागृती मोहीम जगभरात साजरी केली जाते. जागतिक स्तरावर लोकसंख्या क्रांती घडवून आणण्यासाठी तसेच गाढ झोपेत असलेल्या सर्व लोकांची झोप मोडून मदत करण्यासाठी आणि या समस्येकडे पूर्ण लक्ष वेधण्यासाठी ही मोठी जागृती मोहीम आणली गेली.
जागतिक लोकसंख्या दिवस 2021 World Population Day 2021
रविवारी, 11 जुलै 2021 रोजी जगभरातील लोकांनी जागतिक लोकसंख्या दिन साजरा केला.
जागतिक लोकसंख्या दिवस विशेष World Population Day Details
जागतिक लोकसंख्या दिवस ही एक आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील जागरुकता मोहीम आहे, जी जगभरात साजरी केली जाते जेणेकरून लोकसंख्येच्या वाढीबद्दल जागरूकता मिशन म्हणून लोकांना जागरूक केले जावे आणि वर्षानुवर्षे या स्फोटाचे कारण जाणून घेता येईल. त्याच वेळी संपूर्ण मानव बंधुत्वाची मोठी चूक सोडवण्याचा उपाय साधता येईल. ही मोठी जनजागृती मोहीम जागतिक स्तरावर लोकसंख्या क्रांती घडवून आणणार आहे तसेच सर्व गाढ झोपलेल्यांची झोप मोडून त्यांचे पूर्ण लक्ष देऊन लोकसंख्येच्या समस्येला सामोरे जाणार आहे.
मदत करणे आहे.
या वर्षाच्या उत्सवासाठी कोणतीही अधिकृत थीम नाही, हे मिशन सरकार, संस्था आणि मोठ्या प्रमाणावर जनतेला राष्ट्राच्या विकासात लोकसंख्या किती महत्त्वाची भूमिका बजावते हे लक्षात घेण्याचे आवाहन करते, (कमी लोकसंख्या, पुरेशी
संसाधने) कमी लोकसंख्या म्हणजे सर्वांसाठी पुरेशी संसाधने आणि राष्ट्राच्या चांगल्या सामाजिक-आर्थिक स्थितीत महत्त्वपूर्ण योगदान.
जागतिक लोकसंख्या दिवस जगभरात साजरा केला जातो; तथापि, त्याचे क्रियाकलाप ठिकाणानुसार बदलतात. परंतु त्याचे मुख्य कार्यक्रम UNFPA (युनायटेड नेशन्स फंड फॉर पॉप्युलेशन ऍक्टिव्हिटीज) च्या कार्यालयात आयोजित केले जातात. या वर्षीही लोकसंख्या वाढ आणि त्याचे वाईट परिणाम याबाबत लोकांमध्ये जागरुकता निर्माण करण्यासाठी निबंध स्पर्धा, क्रीडा स्पर्धा, पोस्टर आणि बॅनर डिझायनिंग इत्यादी अनेक मनोरंजक कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात आले होते.
भारतीय शहरांमध्ये नागरी संस्था आणि सरकारी संस्थांद्वारे विविध रॅली आयोजित केल्या जातात, विशेषत: लोकसंख्या वाढीबद्दल जागरूकता वाढवण्यासाठी. अनेक गट प्रसंगी एक प्रतिज्ञा मोहीम देखील आखतात जिथे ते लोकांना फक्त एकच मूल जन्माला घालण्याची किंवा दोनपेक्षा जास्त नसण्याची प्रतिज्ञा घेतात. जागतिक लोकसंख्या दिन 2020 चे वेळापत्रक Twitter वर #worldpopulationday वर पाहिले जाऊ शकते.
जागतिक लोकसंख्या दिनाचा इतिहास World Population Day History
दरवर्षी 11 जुलै हा दिवस जागतिक लोकसंख्या दिन म्हणून जगभरात साजरा केला जातो. लोकसंख्येच्या समस्येबद्दल लोकांमध्ये जागरूकता वाढवण्यासाठी जगभरात हा दिवस साजरा केला जातो. युनायटेड नेशन्स डेव्हलपमेंट प्रोग्रामच्या गव्हर्निंग कौन्सिलने 1989 मध्ये पहिल्यांदा याची सुरुवात केली होती. लोकांच्या हितसंबंधांमुळे, 11 जुलै 1987 रोजी जागतिक लोकसंख्या सुमारे 5 अब्ज (अब्ज) पर्यंत पोहोचली तेव्हा ते पुढे नेण्यात आले.
जगाची लोकसंख्या अंदाजे 7,025,071,966 असताना 2012 च्या जागतिक लोकसंख्या दिनाच्या उत्सवाच्या थीमद्वारे “प्रजनन आरोग्य सुविधांमध्ये सार्वत्रिक प्रवेश” हा संदेश जगभरात देण्यात आला होता. लोकांच्या शाश्वत भविष्याबरोबरच, लहान आणि निरोगी समाजासाठी शक्तीने मोठी पावले उचलली. पुनरुत्पादक आरोग्य सेवेची मागणी आणि पुरवठा पूर्ण करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण गुंतवणूक करण्यात आली आहे. लोकसंख्या कमी करून सामाजिक गरिबी कमी करण्यासाठी तसेच प्रजनन आरोग्य वाढवण्यासाठी पावले उचलण्यात आली.
2011 मध्ये संपूर्ण पृथ्वीची लोकसंख्या सुमारे 7 अब्जांवर पोहोचली तेव्हा विकासासाठी हे मोठे आव्हान होते. सन 1989 मध्ये युनायटेड नेशन्स डेव्हलपमेंट प्रोग्रामच्या गव्हर्निंग कौन्सिलच्या निर्णयानुसार, दरवर्षी 11 जुलै हा दिवस जागतिक स्तरावर समुदायाद्वारे अधिसूचित करण्यात यावा आणि सामान्य लोकांमध्ये जागरूकता वाढवण्यासाठी जागतिक लोकसंख्या दिवस म्हणून साजरा केला जावा अशी शिफारस करण्यात आली होती. लोकसंख्येच्या समस्येला तोंड देण्यासाठी खरा उपाय शोधला पाहिजे. लोकसंख्येच्या मुद्द्याकडे लोकांचे आवश्यक लक्ष वेधण्यासाठी ते सुरू करण्यात आले.
जागतिक लोकसंख्या दिवस का साजरा केला जातो?
संयुक्त राष्ट्र विकास कार्यक्रमाच्या गव्हर्निंग कौन्सिलचे ध्येय आहे की समुदायातील लोकांच्या पुनरुत्पादक आरोग्याच्या समस्यांकडे महत्त्वाचे लक्ष वेधून घ्यावे कारण ते खराब आरोग्याचे तसेच जगभरातील गर्भवती महिलांच्या मृत्यूचे मुख्य कारण आहे. बाळाला जन्म देण्याच्या प्रक्रियेत दररोज सुमारे 800 महिलांचा मृत्यू होतो हे सर्वसामान्य झाले आहे. प्रजनन आरोग्य आणि कुटुंब नियोजनासाठी जागतिक लोकसंख्या दिनाची मोहीम जगभरातील लोकांचे ज्ञान आणि कौशल्ये वाढवते.
सुमारे 18 अब्ज तरुण त्यांच्या पुनरुत्पादक वर्षात प्रवेश करत आहेत आणि त्यांचे लक्ष पुनरुत्पादक आरोग्याच्या मुख्य भागाकडे वेधले जाणे खूप महत्वाचे आहे. हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की 1 जानेवारी 2014 रोजी जगाची लोकसंख्या 7,137,661,1,030 वर पोहोचली. वार्षिक जागतिक लोकसंख्या दिवस लोकांना सत्याबद्दल जागरूक करण्यासाठी अनेक उपक्रम आणि कार्यक्रमांसह साजरा करण्याचे नियोजित आहे.
या विशेष जनजागृती महोत्सवाच्या माध्यमातून, कुटुंब नियोजनाचे महत्त्व, स्त्री-पुरुष समानता, आई आणि बालकांचे आरोग्य, गरिबी, मानवी हक्क, आरोग्याचा अधिकार, लैंगिकता यासारख्या गंभीर विषयांसारख्या लोकसंख्येच्या समस्यांबद्दल जाणून घेण्यासाठी कार्यक्रमात सहभागी होण्यासाठी लोकांना प्रोत्साहित करण्यासाठी, शिक्षण, गर्भनिरोधकांचा वापर आणि संरक्षणात्मक उपाय जसे की कंडोम, प्रजनन आरोग्य, तरुण गर्भधारणा, मुलींचे शिक्षण, बालविवाह, लैंगिक संक्रमित संसर्ग यावर चर्चा केली जाते.
15 ते 19 वर्षांच्या किशोरवयीन मुलांमधील लैंगिकतेचा प्रश्न सोडवणे खूप महत्वाचे आहे कारण एका आकडेवारीनुसार असे दिसून आले आहे की या वयातील सुमारे 15 दशलक्ष महिलांनी मुलांना जन्म दिला तसेच 4 दशलक्ष गर्भपात केला.
जागतिक लोकसंख्या दिन साजरा करण्याचे काही उद्दिष्टे येथे आहेत:
हा मुलगा आणि मुलगी दोघांच्या संरक्षणासाठी आणि सक्षमीकरणासाठी साजरा केला जातो.
जोपर्यंत तुम्ही तुमच्या जबाबदाऱ्या पूर्णपणे समजू शकत नाही तोपर्यंत विवाह रोखणे आणि लैंगिकतेची संपूर्ण माहिती देणे.
अवांछित गर्भधारणा टाळण्यासाठी तरुणांना तर्कशुद्ध आणि युवा अनुकूलन उपायांद्वारे शिक्षित केले पाहिजे.
समाजातून लैंगिक रूढी दूर करण्यासाठी लोकांना शिक्षित करणे.
अकाली आई होण्याच्या धोक्यांबद्दल लोकांना शिक्षित करा.
विविध संक्रमण टाळण्यासाठी, त्यांना लैंगिक संबंधातून पसरलेल्या रोगांबद्दल सांगितले पाहिजे.
मुलींच्या हक्कांचे रक्षण करण्यासाठी काही प्रभावी कायदे आणि धोरणे आखण्याची मागणी व्हायला हवी.
प्राथमिक शिक्षणात मुला-मुलींना समान प्रवेश मिळायला हवा.
प्रत्येक जोडप्यासाठी प्राथमिक आरोग्याचा भाग म्हणून पुनरुत्पादक आरोग्य सेवेसाठी सार्वत्रिक प्रवेशासाठी सहज प्रवेश मिळवा.
जागतिक लोकसंख्या दिन कसा साजरा केला जातो?
वाढत्या लोकसंख्येच्या प्रश्नांवर एकत्रितपणे काम करण्यासाठी मोठ्या संख्येने लोकांचे लक्ष वेधण्यासाठी विविध उपक्रम आणि कार्यक्रम आयोजित करून जागतिक लोकसंख्या दिवस आंतरराष्ट्रीय स्तरावर साजरा केला जातो. परिसंवाद, चर्चा, शैक्षणिक स्पर्धा, शैक्षणिक माहिती सत्र, निबंध लेखन स्पर्धा, विविध विषयांवर लोककला स्पर्धा, पोस्टर वाटप, गायन, क्रीडा उपक्रम, भाषण, कविता, चित्रकला, घोषवाक्य, विषय व संदेश वाटप, कार्यशाळा, व्याख्यान, वादविवाद, रौप्य स्पर्धा. चर्चा काही उपक्रम समाविष्ट आहेत, पत्रकार परिषदा, टीव्ही आणि वृत्तवाहिन्यांद्वारे बातम्यांचा प्रसार करणे, रेडिओ आणि टीव्हीवरील लोकसंख्येशी संबंधित कार्यक्रम इ. विविध आरोग्य संस्था आणि लोकसंख्या विभाग परिषदा, संशोधन कार्य, बैठका, प्रकल्प विश्लेषण इत्यादी आयोजित करून लोकसंख्येच्या समस्या सोडवण्यासाठी एकत्र काम करतात.